27 MAART: INTERNATIONALE DAG VAN HET THEATER

Internationale Theaterboodschap 2013

Eeuwen geleden vond de Macht een oplossing voor de repressie van de Commedia dell’Arte-acteurs door hen het land uit te zetten. Vandaag ondervinden acteurs en theatergezelschappen de moeilijkheid om vrije podia, theaters en toeschouwers te vinden, allemaal wegens de crisis. Regeerders zijn daarom niet langer begaan met problemen van controle over wie zich uitdrukt met ironie en sarcasme; acteurs hebben immers geen plek meer, of een publiek waartoe zich te richten. Tijdens de Renaissance daarentegen, moesten de machthebbers een serieuze inspanning leveren om de Commedianti in de verdomhoek te drukken, omdat zij zich mochten verheugen in een breed publiek.

We weten dat de grote exodus van Commedia dell’Arte-spelers plaatshad in de tijd van de contrareformatie, waarin alle theaterruimtes dienden ontmanteld te worden, vooral in Rome, waar ze ervan beschuldigd werden de heilige stad te belagen. In 1697 ordonneerde paus Innocentius XII onder druk van dwingende eisen van de meer conservatieve burgerij en kopstukken uit de clerus, dat het theater van Tordinona moest gesloopt worden, omdat volgens de moraalridders, daar de meeste obscene vertoningen ten tonele werden gebracht.

Ten tijde van de contrareformatie, had kardinaal Carlo Borromeo, die actief was in Noord-Italië, zich opgeworpen voor de redding van de “kinderen van Milaan”. Hij maakte een klaar onderscheid tussen kunst als de hoogste vorm van geestelijke opvoeding, en theater, de vleesgeworden godslastering en ijdelheid. In een brief aan zijn medewerkers, die ik voor de vuist citeer, drukte hij zich ongeveer uit als volgt: “In onze zorg om het kruid van het kwaad uit te roeien, hebben we ons uiterste best gedaan om teksten met schandelijke uitspraken te verbranden, om ze te bannen uit ’s mensen herinnering, en om tegelijk al diegenen te vervolgen die zulke teksten in druk verspreiden. Het is duidelijk, hoe dan ook, dat terwijl wij sliepen, de duivel zijn werk deed met hernieuwde listen. Hoe dieper dan wat uit dergelijke boeken kan gelezen worden, dringt tot de ziel door wat de ogen kunnen zien! Hoe verwoestender dan het dode woord in gedrukte boeken is in de geesten van jonge mannen en meisjes het gesproken woord en de gebaren die het vergezellen. Om die reden is het noodzakelijk om uit onze steden de theatermakers uit te drijven, zoals we dat doen met ongewenste zielen”.

Dus ligt de enige oplossing voor de crisis in de hoop, dat tegen ons een grote uitdrijving wordt georganiseerd, en vooral tegen jonge mensen die de theaterkunst wensen aan te leren: een nieuwe diaspora van Commedianti, van theatermakers, die zich door zulke straf ongetwijfeld een onvoorstelbaar voordeel zouden doen, ten gunste van een nieuw toneel.

door (Dario Fo, vertaling Frans Redant)

> ITI - International Theatre Institute
> Internationale Theaterboodschap 2013

NIEUWS